
Gokken voor het goede doel
De Stichting Winterhulp Nederland wordt in november 1940 door Rijkscommissaris Seyss-Inquart opgericht om Nederlanders in hun ‘maatschappelijke noden’ te helpen met bijvoorbeeld kleding en voedsel. Zij volgt daarmee het voorbeeld van het Duitse Winterhilfswerk dat al sinds het begin van de jaren ´30 bestaat. De stichting is verzekerd van een vaste inkomstenbron door de verplichte inhoudingen op het loon van werknemers en de winst van bedrijven van respectievelijk 1 en 5 procent. Ook op andere manieren wordt geld in het laatje gebracht. Zo dromt in het voorjaar van 1941 een menigte op de Hofsingel in Den Haag samen rondom een man op een klein podium. Rechts van hem staat een groot bord met de kaart van Nederland. Wie goed kijkt ziet de zwarte stippen van de grote steden in de noordelijke provincies met in het midden een ‘rad van fortuin’. Het is één van de ‘kiosken’ met muziek waar burgers volgens het bord voor 25 cent kunnen meespelen met de loterij van de Stichting Winterhulp Nederland. Voor de oorlog is gokken al populair en het prijzengeld is gezien die tijd niet mis. De deelnemers kunnen bij de loterij van mei 1941 op straat geldprijzen tot 500 gulden winnen. Bij de latere extra premietrekking die aansluitend met dezelfde loten wordt gehouden is dat zelfs het tienvoudige. In totaal zijn bij deze voorjaarsloterij zes miljoen loten te koop die drie miljoen gulden moeten opleveren, waarvan één miljoen aan prijzengeld wordt uitgekeerd. Een andere bekende manier om geld binnen te krijgen zijn de collectes op straat, veelal uitgevoerd door NSB’ers. Iedereen die doneert krijgt een collectespeld. De wisselende series van spelden moeten de verzamelwoede aanwakkeren en zorgen voor meer en vooral gulle donaties.
De Winterhulp is wellicht een veelbelovend idee, maar de Nederlandse bevolking moet aanvankelijk weinig van deze nationaalsocialistische organisatie hebben. Ze zien het als erkenning en steun aan de bezetter en de promotie door leden van de NSB helpt ook niet mee aan het imago. Niettemin koppen de kranten dat de loterij vanaf het eerste moment een groot succes is. Deze foto toont echter meer dan alleen een rad van fortuin. Op de achtergrond is de in 1936 geopende Tocci’s Milkbar zichtbaar, de eerste melkbar van Nederland. Hier kunnen klanten aan de bar met hoge krukken terecht voor tal van melkproducten, waaronder ijs en milkshakes. Het is een populaire plek onder jongeren en de toekomst zag er tot de Duitse inval goed uit. De oorlog heeft echter desastreuse gevolgen voor de eigenaren van de winkel. Salomon Jacob Tokkie, alias Harri Tocci, is joods. Amper twee jaar nadat de foto is gemaakt wordt hij in Auschwitz vermoord. Zijn vrouw en kinderen overleven de oorlog en zetten de zaak na de bevrijding onder dezelfde naam voort tot eind jaren ‘70.