Open beddingen

Tijdens de oorlog zijn honderden kleine en grote Nederlandse aannemingsbedrijven met duizenden arbeiders betrokken bij de bouw van verdedigingswerken langs de kust. Bij de aanleg van Heeres-Küstenbatterie Hillegom in oktober 1942 werkt de bezetter ook nauw samen met Hollanders. Het verschil tussen de werklui is goed zichtbaar. De Duitse mannen dragen hun Feldgraue uniformen met schuitjes (hoofddeksel) of hun witte Drillich werkuniformen, terwijl de Nederlandse arbeiders (links boven de man met schep zijn er net twee zichtbaar) klompen, pet en overhemd met daarover een gillet dragen. Twee Nederlandse arbeiders brengen op het moment van de foto net een laag cement aan over een bakstenen vloer. Samen met de Duitsers werken ze onder het toeziend oog van enkele artilleristen van de 6e Batterie van Heeres-Küstenartillerie-Abteilung 745 aan de bouw van een open bedding voor de opstelling van buitgemaakt Pools geschut. Deze kanonnen met een kaliber van 10,5 cm zijn in 1942 verouderd, maar worden in statische kustbatterijen zoals bij Hillegom ingezet om zoveel mogelijk modern Duits geschut vrij te houden voor inzet aan de fronten. De Duitse landmacht ontwerpt voor batterij Hillegom een open bedding met aangebouwd manschappenverblijf en munitiebergplaats. Op deze manier is er bij het kanon altijd een beperkte munitievoorraad aanwezig en kan de bemanning direct in actie komen als dit nodig is. Zo’n twintig meter achter de gemetselde bedding ligt een houten barak waar de mannen overdag comfortabel kunnen verblijven. Van overdekte geschutbunkers met gewapend betonnen muren van meer dan anderhalve meter dikte is in 1942 nog geen sprake. De in aanbouw zijnde werken bestaan hoofdzakelijk uit witte bakstenen uit lokale fabrieken, zoals kalkzandsteenfabriek Herwaarden (of Arnoud) uit Hillegom. De bouw vindt gefaseerd plaats. Eerst wordt de duintop geëgaliseerd en worden de contouren van de vuurstelling met houten planken uitgezet. De mannen plaatsen daarna een stalen Drehbettung in het midden van de opstelling. Dit is een draaibaar stalen plateau waarmee de artilleristen het zware kanon 360 graden in de bedding kunnen draaien. De volgende stap is het aanleggen van een bakstenen vloer met afdeklaag van cement en het opbouwen van het opgaande muurwerk. Ze beginnen aan de zeezijde van het verdedigingswerk en werken verder richting het oosten waar het manschappenverblijf en de munitiebergplaats zijn gepland. Het witte kalkzandsteen steekt opvallend af tegen de rest van de omgeving zodat de bakstenen worden gecamoufleerd met netten.

Geraadpleegde bronnen:
KTB 88.AK., National Archives and Records Administration.
Heber, T., 2008, Der Atlantikwall 1940-1945. Die Befestigung der Küsten West- und Nordeuropas im Spannungsfeld nationalsozialistischer Kriegführung und Ideologie. Band II/II (Books on demand GmbH, Norderstedt).

Meer foto’s in: Bunkers & stellingbouw