Vliegtuigherkenning

In de jaren 30 is er onder de Duitse bevolking, met name bij jongens, veel interesse voor schaalmodellen van vliegtuigen. Voor de Berlijnse firma Wiking Modellbau Peltzer & Peltzer is het een gat in de markt en ze brengen allerlei miniaturen in massaproductie uit. Deze trekken ook de aandacht van de Wehrmacht. Zo is de Flugzeugerkennungsdienst (FED) van de Kriegsmarine erop gericht soldaten kennis bij te brengen over de verschillende vliegtuigtypen van alle strijdende partijen. Dit is van groot belang om te voorkomen dat het luchtdoelgeschut niet op eigen toestellen schiet. Bij zowel de scholingsprogramma’s voor scheeps- als vliegtuigherkenning gebruiken de instructeurs miniatuurmodellen. Al snel zijn deze in de winkel niet meer als speelgoed te krijgen, omdat de Wehrmacht de belangrijkste klant wordt. De modelbouwproducent wordt zelfs als ‘Kriegswichtig’ bestempeld en de zaken met het militaire apparaat gaan zo goed dat ze de productiecapaciteit vergroten. In Amsterdam opent een dependance die een groot assortiment aan modeltypen in de schalen één op 50 of één op 200 levert. De grote exemplaren worden vervaardigd van hout met gips en de kleine worden in één stuk gegoten van de kunststof galaliet. In Hellevoetsluis is een vestiging van de FED waar honderden kanonniers van alle legeronderdelen groepsgewijs een cursus volgen. Het personeel voorziet de standaardmodellen hier van extra details door ze te verven en te beplakken met herkenningstekens van de betreffende luchtmachten. Deze foto (met waterschade) toont hoe de instructeurs lesmateriaal maken die cursisten helpen vliegtuigen in de praktijk te determineren. Ze hangen schaalmodellen met visdraad en knijpers op, belichten het en nemen foto’s om te gebruiken in een leerboek. Een achtergrond van lucht en wolken geverfd op doek draagt bij aan een zo realistisch mogelijk beeld. Zowel de onderkant als zijkant van het vliegtuigje komen aan bod, in stijgend en dalend perspectief. Door de draad aan de voorzijde te verlengen simuleert het miniatuurtoestel bijvoorbeeld een duikvlucht.

Geraadpleegde bronnen:
Benschop, B., Rijpsma, J., Voorne Putten in Oorlogstijd. 1939-1945 (Rozenburg 2015).

Meer foto’s in: Oefenen & oorlog